Naast malaria en andere tropische koortsen, slaat nu ook de verkiezingskoorts genadeloos toe in Ghana.
De strijd gaat tussen de NPP (New Patriotic Party), de partij van president Kofuor, die 8 jaar geleden voor het eerst aan de macht kwam, en de NDC (New Democratic Councel), de partij van de vorige president John Rowlings, die 19 jaar aan een stuk als enige partij aan de macht was.
Kwabena, mijn neef* van 27, legde me meteen na mijn aankomst in Accra kleurrijk en passioneel uit hoe heel erg NDC hij wel was:
“Oh yes, I am so much NDC; even if you cut my arm, the blood that will run out, will have the NDC colours…”
Hoeveel meer kun je iets ‘zijn’?!
De taxi die me met mijn 75kg bagage naar het station bracht om naar Kumasi te vertrekken was versierd met een NDC vlag naast een Amerikaanse vlag. De taxichauffeur zei onomwonden dat hij zou vechten indien het NDC niet zou winnen.
Ik dacht nog ‘vechten met woorden’, maar via de machete onder zijn zetel maakte hij me duidelijk dat hij wel ‘vechten’ bedoelde.
De geladen sfeer werd in Accra op radio en TV doorlopend getemperd door oproepen voor vredevolle verkiezingen opdat het geweld dat aan de gang was in de alle buurlanden van Ghana (Ivoorkust, Nigeria, Burkina, Togo) niet zou overslaan naar Ghana.
Heel waarschijnlijk zijn de oproepen voor vrede en gematigdheid ook in Kumasi in de ether, maar doordat er omwille van torenhoge schulden aan de electriciteitsmaatschappij geen stroom is in het huis waar ik verblijf, kan er geen informatie doordringen.
De stroom die ons iedere avond bereikt door middel van een illegale verbinding, biedt ons verademing onder de vorm van koude lucht, muziek en licht. Uit ieders radio komt andere muziek, maar niemand in huis lijkt op speeches van politiekers in te tunen.
De strijd en de politieke discussies spelen zich meer af op straat en in de trotro’s.
Zoals zondag laatst. Ik zat in een trotro op weg naar de vrouw en kinderen van Mahamoudou, onze in Brussel levende Ghanese vriend, tevens imam, die ook in de raad van bestuur van de stichting Stof en Aarde zou zetelen, maar helaas niet kwam opdagen op de dag van de ondertekening van de notariële akte, omdat hij zijn vliegtuig gemist had na de begrafenis van de vader van zijn vrouw (wij missen wel eens een bus of trein; een Ghanees al eens een vliegtuig…), toen er een letterlijk oorverdovende ruzie losbarstte naar aanleiding van de 4 passagiers op de achterste bank die geen 5de passagier –zoals voorzien is- toelieten.
Trotro’s zijn oude bestelwagens, die omgebouwd zijn tot passagiersbusje. Deze was een Mercedes, maar veruit de meeste zijn van Japanse of Koreaanse makelij. In een Japanner worden er zo’n 18 passagiers geperst, in zo’n Mercedes zitten we algauw met 25 man schouder aan schouder en vooral dij en dij.
Vergeet vooral niet om je daar ook ieders bagage bij voor te stellen: yams, trossen plantain, kip, tassen, plateau’s met winkelwaar…
Zelfs sardienen zouden in opstand komen. Zo ook deze mannen, die het incident algauw toeschreven aan de politieke koers die het land volgt. Het liep zo uit de hand dat de trotro aan de kant ging staan en dat de chauffeur en zijn ‘mate’ (de helper die teken geeft wanneer de trotro moet stoppen en aanzetten en die het geld ontvangt), zich ook volledig in de strijd worpen.
De mannen riepen en scholden allemaal door elkaar vanuit hun borsten die wel klankkasten leken; vrouwen schetterden met krachtige hoge stemmen zo hard ze konden, de helft van de bus stond recht (geen makkie met zo weinig plaats), de armen zwaaiend en met de handen bezwerende gebaren naar elkaar makend. Ik kan je verzekeren dat zoveel geluid in zo’n kleine overvolle ruimte echt pijn doet aan de oren. Op bepaalde momenten dekte ik de mijne dan ook met mijn 2 handen af. Niemand van hen leek last te hebben van het oorverdovende lawaai, integendeel, de meesten produceerden er zelf. Tegen de tijd dat we ter plaatse waren was iedereen weer aan het lachen en zag je dat ze er deugd van hadden gehad om stoom af te laten. Toen ik daar middenin zat moest ik denken aan het welgekende tafereel in de strips van Asterix en Obelix, waar de dorpelingen allemaal op een hoop liggen te vechten. Rare jongens die Ghanezen!
Er wonen 22 families (of gezinnen, of delen van een gezin, of delen van een familie): 22 kamertjes die in grootte variëren tussen de 8m² en de 15m² met tussen de 2 en de 6 bewoners per kamer, babies en kleine kinderen niet inbegrepen, want die lijken wel ontelbaar.
De meeste bewoners zijn mensen die uit de dorpen komen en die uit economische overwegingen hun geluk in de stad komen beproeven. Familie in Ghana is een uiterst rekbaar begrip. Wie we bij ons ooms en tantes noemen zijn in Ghana de vaders en moeders van de kinderen van hun zussen en broers; neven en nichten zijn net als eigen broers en zussen ook broers en zussen. Daarnaast zijn er ook de mensen die men als moeder of vader of broer of zus beschouwt, en waarmee er dus geen bloedband is.
Het spreekt voor zich dat zoveel mensen op zo weinig plaats die bovendien allemaal in een dagelijkse strijd zitten voor voedsel, problemen, conflicten en ruzies hebben.
De meeste ruzies gaan over geld.
In Ghana heeft àlles een prijs.
En iedereen lijkt schulden te hebben aan iedereen.
De Ghanezen hebben een enorm goed geheugen voor wie wat tegoed heeft van wie. Over dat laatste is men opmerkelijk tolerant. De schulden zelf leiden meestal tot niet meer dan wat verhitte discussies, maar de echte ruzies gaan veeleer over de beloftes tot terugbetaling die niet nagekomen worden, maar nog vaker gaan ze over geld dat gewoon verdwijnt.
Geld verdwijnt uiterst zelden onder de vorm van diefstal, maar de verdwijntrucs zijn legio: ik ben bestolen; de heb dit en dat moeten betalen van het geld (nogal vaak steekpenningen); ik was ziek en moest dringend naar het hospitaal; ik ben het verloren; een verwaaide keer is zelfs een geest of bad spirit aan de haal gegaan met het geld…
Maar ook het gebrek aan vorming en de vele onuitgesproken taboes vormen een vruchtbare voedingsbodem voor de soms uitzichtsloze wantoestanden in het huis.Zo deed ik navraag naar de kamer van weer een andere neef* van me.
Zijn vroegere kamer lijkt nu bewoond door een moeder met kind en enkele van haar broers, terwijl hijzelf bij zijn vader blijkt te zijn gaan wonen, zo’n 15 km verderop op een plaats waar nog geen electriciteit is.
Het verwonderde me ten zeerste dat hij weg is, daar ik weet hoe graag hij bij ons woonde en genoot van de occasionele luxe van electriciteit en water en van het kleurrijke en gevarieerde gezelschap van de huurders.
Na meer dan 2 weken komt hij me de ware toedracht vertellen.
Hij en een van de (prachtige) jonge meisjes van de kamer naast de zijne waren verliefd geworden op elkaar. Hijzelf is 25 en het meisje 15.
Op een keer wordt hij geroepen om in de kamer van het meisje (waar ze met 6 wonen) zijn gsm te halen. Achteraf bezien dacht hij dat het een truc moet geweest zijn, want eenmaal in de kamer van het meisje, valt haar tante (in Ghana eveneens haar moeder dus) binnen die hen betrapt op sexueel contact.
Hij beweert dat ze niets aan het doen waren, maar de tante houdt vol van wel. Hij moet zijn penis tonen zodat ze kunnen zien of hij sex heeft gehad (?) en zij moet ook haar vagina laten onderzoeken door de tante. Aan de hand van dit eerste onderzoek kan hij niet bewijzen dat hij geen sex heeft gehad, dus de beschuldiging blijft en het meisje moet naar het hospitaal voor een onderzoek.
Hij moet 20 Gh cedi (ca 14 euro) voor het ziekenhuisbezoek betalen. Het mondelinge noch schriftelijke resultaat van het onderzoek kent hij tot op heden niet. Maar de tante en ook een broer van het meisje beweren dat het meisje is verkracht.
Het meisje houdt vol van niet, maar ze wordt met een stok geslagen tot ze toegeeft dat hij haar verkracht heeft.
Nu hij haar verkracht heeft, kunnen ze naar het politiebureau waar hij zal veroordeeld worden tot een jarenlange celstraf en een grote geldboete, die de familie zal moeten ophoesten.
Tenzij, hij meteen 600 Gh cedi (ca. 400 euro) betaalt.
Er wordt onderhandeld en ze komen overeen voor 400 Gh cedi (ca. 270 euro). Om dit te kunnen betalen moet hij zijn kamer verhuren voor 400 Gh cedi. (dit bedrag dekt de huurprijs voor 40 maanden of 3 jaar en 4 maanden). Er zit dus niets anders op dan in het huis van zijn vader te gaan wonen.
Ik ben verbijsterd door het verhaal en dan in de eerste plaats door de reputatie van verkrachter die hij nu heeft.
Hij beweert bij hoog en bij laag dat hij haar niet heeft verkracht en ik zeg dat hij geen moeite moet doen, dat ik hem voor 100% geloof.
Ik vraag of er in Ghana een wet is voor sex met minderjarigen.
En jawel, je mag wettelijk geen sex hebben met meisjes jonger dan 18. We besluiten dat hij dan inderdaad hoedanook strafbaar is en dat er dus niets anders op zat dan betalen.
Maar ik vraag hem waarom hij daarbovenop ook nog eens als een verkrachter wordt beschouwd en of hij niet bang is om hier naar het huis te komen met zo’n criminele reputatie?
Op dat moment komt het meisje in kwestie voorbij gelopen en ik vraag hem of ik haar erbij mag roepen.
Hij heeft geen bezwaar, integendeel.
Ik leg het meisje uit dat ik op de hoogte ben van wat er gebeurd is en ik vraag haar eerlijk te antwoorden of hij haar al dan niet verkracht heeft. Met het hoofd gebogen zegt ze meteen dat het geen verkrachting was.
Op mijn vraag waarom ze dan beweerd heeft dat ze verkracht werd, komt het antwoord veel moeizamer. Ze zegt dat haar (echte) moeder –die in een afgelegen dorp woont- haar zou verstoten hebben indien ze zou te horen krijgen dat ze vrijwillig toegestemd heeft in sex, dus ze kon niets anders dan onder (fysieke) druk van haar broer en tante – die verantwoordelijk zijn voor haar- beweren dat ze verkracht werd.
Haar broer en tante konden natuurlijk ook ‘niets gezien’ hebben, in plaats van de zaak zo op te blazen, want die twee zijn stapel op mekaar, maar dan zou hen dat geen geld opgebracht hebben.
Mijn vraag voor mijn neef blijft: hoe kun je leven met zo’n kwalijke reputatie en hoe komt het dat je niet bang bent om hier te komen?
‘Maar waarom zou ik bang zijn om hier te komen’, antwoordt hij ‘Iedereen weet dat ik geen verkrachter ben, je ziet toch dat de bewoners vriendelijk zijn tegen mij, zelfs de tante en de zussen en de 2 broers van het meisje?’
Zoals ik zei, de manieren om aan geld te geraken in Ghana zijn onuitputbaar, iedere opportuniteit wordt opgemerkt en wordt nooit onbenut gelaten. Steeds opnieuw ben ik verbaasd over hoe tolerant en rancuneloos men daarmee omgaat.
In het kamertje ernaast woont een vrouw met haar moeder en haar 2 jarig dochtertje. Ik dacht eerst dat de vrouw doofstom was omdat ze niet zoveel contact heeft met de anderen en soms geluiden uitstoot in plaats van praat. Na verloop van tijd hoor ik dat ze toch kan praten, maar ze is wel heel hardhorig.
Op een avond kloppen de ‘electriciteitsmanagers’ van het huis (zie bijlage bij Liefdebrief 2 ivm het comité) ook bij haar aan om een deel van de openstaande schuld te innen.
Ze kan niet betalen en haar oude moeder komt naar boven waar ik verblijf om verder uitstel van betaling te vragen aan de eigenaar.
Zo ben ik getuige van haar verhaal, dat meteen ook de geluiden verklaart die de vrouw zo nu en dan uitstoot.
Haar dochter blijkt wat zwakzinnig te zijn, waardoor ze niet kan gaan werken. In de namiddag is ze steeds thuis en soms gaan er mannen langs om hun sexuele nood te lenigen.
Zo was ze weer zwanger geraakt en toen de oude moeder een van de bezoekers erop aansprak dat hij de vader was, zei hij dat hij niet de enige was die haar bezocht.
De beide vrouwen hielden voet bij stuk dat hij de vader was en hij zei dat hij het zou oplossen.
De volgende dag kwam hij aanzetten met speciale kruiden.
Die kruiden moest hij er bij de zwangere vrouw ‘inneuken’ (sorry, ik weet geen beter woord) , zodat de zwangerschap zou afgebroken worden. Tijdens het ‘inneuken’ van de kruiden is de vrouw hevig beginnen bloeden en roepen. Ze hebben haar in allerijl naar het ziekenhuis gebracht, waar ze verzorgd werd, maar ze heeft gedurende enkele weken nauwelijks kunnen stappen van de pijn.
Ik zie de vrouw dagelijks en ze is nog steeds zwanger!
De man is naar zijn ‘village’ gevlucht, want terugkeren betekent dat hij in hun dagelijks voedsel moet voorzien.
Maar laat me dit meer vrolijke ‘sexverhaal’ vertellen!
Toen ik vanmorgen het huis verliet stond er een vrouw aan ons huis, met een plateau vol glazen kettingen. Vele Ghanese vrouwen dragen een winkeltje op hun hoofd, gaande van plantains tot zeep en tandpasta tot bijouterie, alles wat verkoopbaar is eigenlijk.
De paar mannen voor het huis vragen me schalks of ik kettingen wil kopen. Met een handgebaar om ervan af te zijn, maak ik hen duidelijk dat ik omwille van het comfort geen zo’n lange kettingen draag.
‘Ze zijn voor rond je middel’ zegt de ene, ‘voor als je met een man slaapt. Drie of vier of vijf heb je er nodig’.
De verkoopster voelt zich goed ondersteund – in tegenstelling tot zijzelf spreken de mannen spreken een weinig Engels- en ze schudt de kettingen voor mijn neus: de pareltjes hebben schitterende kleurtjes en ze zijn in talloze vormpjes.
‘Ze zijn voor sex met je man’ zegt de andere man geheimzinnig. ‘Je kan er 4 of 5 kopen…’
‘Nee, 5 is echt teveel – to much noise- ik heb er 2 of 3 ‘nodig’’zegt de eerste weer. Waarop de andere repliceert dat hij er het liefste 3 of 4 heeft.
Zoveel subtiel erotisch genot had ik nu niet van de Ghanezen verwacht! Bovendien kan ik me moeilijk voorstellen dat zo’n vrouw in een kamertje dat 2x zo groot is als het bed waar ze met kinderen en al in slapen, en dat tegelijk als woonkamer dient, een soort buikdans doet voor haar man, dan nog vaak in het donker wegens ‘lights off’ (algemene uitdrukking voor geen electriciteit). Ik weet nl. in welke kleine kamers die mannen wonen.
Als ik informeer naar de praktische uitvoering van die paringsdans, laten ze zich bijna op de grond vallen van het lachen.
Ik smeek hen om het me uit te leggen.
‘Onze ‘tool’ (ons instrument)’ schertsen ze, nog naschokkend in de richting van hun geslacht wijzend, ‘heeft toch geen ogen, hij kan toch niet zien, hij kan enkel luisteren!!’. ‘The tool he no eyes, he no look, he only listen…’
Op dat moment komt Nana, mijn broer, op wie ik stond te wachten om naar Kumasi te gaan, er aan.
Hij mengt zich meteen in de vrolijkheid. Hij spreekt perfect engels en ontziet het zich werkelijk nooit om alles voor me te vertalen en steeds opnieuw zaken uit te leggen. Hij is echt goud waard voor me.
Maar we moeten weg – niet dat het in Ghana veel uitmaakt of je op het afgesproken uur of zelfs op de afgesproken dag ergens aankomt of niet-, maar ik tracht toch mijn eigen sociale hygiëne min of meer te handhaven.
Terwijl we tot aan de trotrohalte stappen legt hij me alles uit.
Het komt erop neer dat als de vrouw zin heeft in sex, ze voor het slapen gaan kettingen om haar middel doet. Steeds als ze zich omdraait in bed, maken de kettinkjes geluidjes die de tool man hierop attent maken. Ook hij beweert dat een penis kan horen en dat de geluidjes de penis wakker maken, die vervolgens de eigenaar ervan doen ontwaken. Hij voegt erbij dat dit een heel oud gebruik is, it’s a cultural thing zegt hij.
Ik vraag hem of zijn vrouw dat ook zo doet bij hem.
’Nee, zij doet dat niet, dat is ouderwets’.
Terwijl hij toch op dreef is, vraag ik hem hoe zijn vrouw het hem dan wel wiedes maakt dat ze zin heeft.
‘Als ze tijdens het zich omdraaien in bed een been over me heen gooit’ zegt hij ‘kàn het zijn dat ze zin heeft maar ik negeer dat want het kan zijn dat het slechts in haar slaap is. Maar als ze een tweede keer een been over me heen gooit, weet ik wel zeker dat ze sex wil.’
’En als jij zin hebt, hoe maak jij het haar dan duidelijk?’, vraag ik alsof het de normaalste vraag van de wereld is. Plots vertraagt hij zijn stap en kijkt me aan. Ietswat verwonderd door de vraag, antwoordt hij schouderophalend: ‘I just fuck’.
Stof en Aarde 
Pingback: Yams in ruil voor seks. | Powered by Love – Lifeschool Ghana (Kintampo)